«Οι τρεις ταφές του Μελκιάδες Εστράδα», σκηνοθετημένη από το γνωστό ηθοποιό Tommy Lee Jones, είναι ένα σύγχρονο γουέστερν, είδος αλληγορίας εμπνευσμένο από ένα αληθινό γεγονός. Ο σκηνοθέτης αφηγείται την ιστορία του μέσα από διάφορα flashback, με το μεγαλύτερο τμήμα της ταινίας να καλύπτει το μακρινό ταξίδι δύο αντρών, από την έρημο του Τέξας ως το Μεξικό, φέρνοντας στο νου διάφορα γουέστερν του Ford. Τον χειμώνα του 2001, ο Tommy Lee Jones ζήτησε από τον Guillermo Arriaga (Μεξικανός σεναριογράφος) να γράψει ένα σενάριο για τις συνοριακές περιοχές μεταξύ του Δυτικού Τέξας και του Βόρειου Μεξικού . Οι τοποθεσίες που περιλήφθηκαν είναι κάποιες από τις πιο απομακρυσμένες και μεγαλειώδεις περιοχές των ΗΠΑ: πεδιάδες, φαράγγια , βουνά… όλα απλωμένα σε αχανείς εκτάσεις, μία γεωγραφία τόσο άγρια και απρόβλεπτη, όπως ο καιρός της. Ο Arriaga ήθελε να φτιάξει μια ιστορία που να εξερευνούσε τον ιδιαίτερο πολιτισμό της περιοχής – μιας περιοχής που ενώνει και χωρίζει μαζί, τους Αμερικάνους από τους Μεξικάνους πολίτες, τις συνήθειες και τις παραδόσεις τους. Εκείνο που ενδιαφέρει τον Jones είναι να αποδώσει τόσο το θέμα της φιλίας όσο κι εκείνο της μοναξιάς και της αποξένωσης, κάνοντας ταυτόχρονα ένα σχόλιο πάνω στις πολιτιστικές σχέσεις ανάμεσα σε δυο κουλτούρες, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο οι Αμερικανοί αντιμετωπίζουν τους «ξένους».

Τα σύνορα μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού είναι ένα πεδίο βίας και ρατσισμού. Τα γεγονότα που διαδραματίζονται στην ταινία είναι μία ακριβής καταγραφή και αναπαράσταση της τρέχουσας κατάχρησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη περιοχή. H ιστορία ξεκινά με αφετηρία τους δεσμούς φιλίας που αναπτύσσονται ανάμεσα στον χαρακτήρα του Pete Perkins (Tommy Lee Jones) και τον παράνομο μετανάστη Melquiades Estrada, που τον υποδύεται ο Julio Cedillo. Στο σύγχρονο Τέξας ο Μελκιάδες Εστράδα βρίσκεται νεκρός από όπλο. Ο θάνατός του θορυβεί τον Pete Perkins (Tommy Lee Jones) που ήταν τον αφεντικό του αλλά και πολύ καλός φίλος του. Ο νιόφερτος συνοριακός φύλακας Mike Norton (Barry Pepper) είναι ο ένοχος του εγκλήματος και κάθε στιγμή που περνάει βυθίζεται όλο και πιο πολύ στις τύψεις του. Έτσι ο Pete Perkins παίρνει το νόμο στα χέρια του, σέρνει διά της βίας τον φρουρό και αφού πρώτα τον αναγκάσει να ξεθάψει και να καθαρίσει τον νεκρό, στη συνέχεια καβάλα στα άλογα παίρνουν τον δρόμο να διανύσουν την απόσταση από την πλούσια Αμερική στο τριτοκοσμικό Μεξικό. Επικεφαλής ο Tommy Lee Jones, ακολουθεί ο νεκρός, στο τέλος ο αιχμάλωτος ζωντανός. Πίσω τους ξαμολιούνται εποχούμενοι οι αστυνομικοί και οι εθνοφρουροί. Από τη μία πλευρά των συνόρων τα τεθωρακισμένα. Από την άλλη το παλιομοδίτικο γουέστερν. H υπεροπλία των πρώτων σε μονομαχία με αντίπαλο μια σκουριασμένη επαναληπτική καραμπίνα. Πάνω της γραμμένη η αρχαία σκουριά: «Υπόσχεση – Τιμωρία – Λύτρωση». Η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει.

Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της ταινίας, η περιπλάνηση του Pete Perkins με τον «εξ’ αμελείας δολοφόνο» όμηρό του στο Μεξικό, ξεκινά ως μια αρχετυπική πράξη εκδίκησης για να καταλήξει σε ένα αλληγορικό ταξίδι εξιλέωσης. Τα συναισθήματα των δύο ανδρών τραχιά, όπως η έρημος που τους περιβάλλει (η σχέση συνάρτησης του ανθρώπινου τοπίου με το φυσικό, καταλυτική δραματουργικά, αποτυπώνεται έξοχα μέσα από την κινηματογράφηση του Chris Menges), οι πράξεις τους απρόβλεπτες. Κανείς τους δεν απαντά σε μανιχαϊστικά πρότυπα, δεν είναι απλά «καλός» ή «κακός», «αθώος» ή «ένοχος». Η συναισθηματική πολυπλοκότητα των χαρακτήρων αποδίδεται με αμεσότητα και μέτρο, τόσο από τον Tommy Lee Jones  – στον καλύτερο ίσως ρόλο της καριέρας του – όσο και από τον συμπρωταγωνιστή του Barry Pepper. Μένοντας πιστή στην πολυμορφία του πολιτισμού των συνόρων, η ταινία διαμορφώνει τον δικό της χαρακτήρα, δανειζόμενη από μία πληθώρα ειδών και συναισθημάτων, στο συμπέρασμά της, προσφέρει μηνύματα μετάνοιας για τα εγκλήματα που διαπράττονται και κατανόησης για τον συνάνθρωπο.

Τμήματα του κειμένου από κριτικές των: Δημήτρη Δανίκα, Ειρήνης Kατσουνάκη, Ν. Φ. Μικελίδη

Τμήματα του κειμένου από τις σελίδες: www.provoles.gr,  www.klg.gr, www.cinemascope.gr