Πληροφορίες

Σκηνοθέτης: Krzysztof Kieslowski
Σενάριο: Krzysztof Kieslowski
Φωτογραφία: Sławomir Idziak
Μουσική: Zbigniew Preisner
Ηθοποιοί: Irene Jacob, Aleksander Bardini, Wladyslaw Kowalski, Philippe Volter, Sandrine Dumas
Βραβεία: Βραβείο FIPRESCI, Καλύτερου Γυναικείου Ρόλου στο Φεστιβάλ Καννών
Τοποθεσία: Γαλλία, Πολωνία 1991
Διάρκεια: 98'

Στη Διπλή ζωή της Βερόνικα, ο Krzysztof Kieslowski ξεκινώντας από το αξίωμα της αθανασίας της ψυχής, κινηματογραφεί τη διαδρομή της ανάμεσα σε δύο γυναικείες υπάρξεις, διαφορετικές, αλλά και ταυτόσημες· ανάμεσα σε δύο τύπους της ύπαρξης, μεταξύ των οποίων ο πολωνός δημιουργός εγκαθιστά μια μυστική δίοδο μεταφυσικής επικοινωνίας. Ο  Krzysztof Kieslowski ανάγει τη σχέση των δυο ηρωίδων του (ή αλλιώς της ηρωίδας με τον εαυτό της) στο πλατωνικό μοντέλο των ιδεών και της αντανάκλασης τους στον «πραγματικό» κόσμο. Η πολωνή ονομάζεται Βερόνικα (δηλαδή ,αληθινή εικόνα) και αναπαριστά το καθαρό πρότυπο της πνευματικής ζωής, ενώ η Γαλλίδα ονομάζεται Veronique.

Στο κομμάτι της Πολωνίας, τα επεισόδια του πρώτου μέρους δεν είναι ούτε γεγονότα ούτε εμπειρίες, αλλά συμβάντα ψυχής. Με το τραγούδι, η ψυχή της Βερόνικα, μέσω της φωνής (αμεσότητα των αισθήσεων) , στήνει αυτή τη μεταφυσική γέφυρα με το Άλλο και το Αλλού. Η άλλη ύπαρξη διαφαίνεται σαν κάτι που αιωρείται, που φανερώνεται όντας κρυμμένη, που αχνοφαίνεται στην μικρή κρυστάλλινη σφαίρα σαν μια δυνατότητα ύπαρξης. Η σκηνή-κλειδί του πρώτου μέρους –και μία από τις ωραιότερες της ταινίας- είναι η συνάντηση της ηρωίδας με τον άλλο της εαυτό (για άλλους ) ή με το αντανακλαστικό της είδωλο, στην πλατεία της Κρακοβίας. Η Βερόνικα βλέπει κατά πρόσωπο τον άλλον της εαυτό  ή το είδωλό της . Η Veronique καδράρει τυχαία με την φωτογραφική της μηχανή την αρχέτυπη μορφή της. Σκηνή ουσιαστική, διφορούμενη και υπαινικτική, υπέροχα κινηματογραφημένη, που ανοίγεται στο προαιώνιο παιγνίδι ανάμεσα στον Όν και το Είναι, ανάμεσα στην πραγματική εικόνα και στην αντανάκλασή της. Υπάρχει μήπως ένας αόρατος καθρέφτης στην μέση της πλατείας, ή μήπως υπάρχουν δύο κόσμοι, ο ιδεατός και ο αισθητός, που τέμνονται στο γλυκό πρόσωπο της Irene Jacob; Ο Krzysztof Kieslowski είναι ο αδιαφιλονίκητος μαέστρος του διφορούμενου. Η Veronique θα νοιώσει την φευγαλέα πνοή του απόλυτου· η Βερόνικα θα αγγίξει το απόλυτο με την ύψιστη έκφραση του ανθρώπινου σώματος, το τραγούδι, και θα περάσει στην αθανασία με την ίδια της την φωνή. Η σκηνή (που διαρκεί κλάσματα δευτερολέπτου) του θανάτου της πάνω στην σκηνή, όπου η ψυχή της, με την μορφή του τραγουδιού, βγαίνει από το σώμα της και υπερίπταται στην αίθουσα, φτερουγίζοντας πάνω από τους ακροατές του μοναδικού κοντσέρτου της Βερόνικα, είναι στιγμή υπέρβασης του θανάτου μέσω της τέχνης. Το φτερούγισμα της ψυχής της Βερόνικα είναι ένα ποιοτικό τραγούδι που τρυπώνει στα όνειρα της Veronique.

Το κομμάτι της Γαλλίας είναι πολύσημο, γεμάτο εικασίες, ίχνη και αντανακλάσεις συμβάντων. Η μετακίνηση στο χώρο μετατρέπει τα συμβάντα ψυχή σε επεισόδια, σε κώδικες συμπεριφοράς που πρέπει να ανιχνευτούν, να αποκωδικοποιηθούν, να αποκαλύψουν την αλήθεια του αρχέτυπου μοντέλου. Η κρυστάλλινη σφαίρα, γεμάτη περιέργους οιωνούς και μυστηριώδη μηνύματα που υπαινίσσονται το Άλλο και του Άλλου, είναι θολή στα μάτια της Veronique. Η Veronique γίνεται ένα είδος υπαρξιακού ντετέκτιβ που ψάχνει στα εσώψυχα του εαυτού της την αποκρυπτογράφηση των σημάτων . Αναζητά ( η άλλη το κατέχει ) το μυστικό κανάλι επικοινωνίας ανάμεσα στο μεταφυσικό και το φυσικό, θέτει ερωτήσεις που σταματούν στα όρια του ανθρωπίνου και του ανέκφραστου, σκοντάφτοντας συνεχώς στο μυστήριο της βαθύτερης αληθείας της ύπαρξης της. Η Veronique διαισθάνεται απαρχής την έλλειψη του Άλλου, αντιστρέφοντας τα λόγια της Βερόνικα «Αισθάνομαι ότι δεν είμαι μονή στο κόσμο». Όσα αφορούν στη Βερόνικα, προσλαμβάνονται ως τυχαία, διφορούμενα και αταξινόμητα επεισόδια από τη Veronique, με μια περίεργη και γοητευτική συμμετρία- σήματα, που η διαύγειά τους χάνεται, και η σημασία τους αντιστρέφεται στην διάρκεια του ταξιδιού τους από την Πολωνία στην Γαλλία: ένα κορδόνι που κόβεται σε στιγμή μουσικής ανάτασης και φτάνει στα χέρια της Veronique απρόσωπα και ανεξήγητα με το ταχυδρομείο· ένα βλέμμα πάνω σε μια γηραιά κυρία που με κόπο κουβαλά την ύπαρξή της στον δρόμο· ένα κασκόλ που σέρνεται στον διάδρομο ενός νοσοκομείου· ένα δαχτυλίδι που χαϊδεύει τα ματόκλαδα· μια κρυστάλλινη σφαίρα (αναφορά στον Πολίτη Κέιν) που κρατά κρυμμένα τα μυστικά της από τη Veronique (ενώ η Βερόνικα σπάζοντάς την «λούζεται» στο χιόνι της)· μία καρδιοπάθεια που υποδηλώνει τον εύθραυστο και εφήμερο χαρακτήρα της ύπαρξης. Η Βερόνικα αντικρίζει με το ίδιο της το βλέμμα τη Veronique, ενώ η δεύτερη αποτυπώνει την αντανάκλαση της εικόνας της στο φωτογραφικό φίλμ.

Η βασική ιδέα του διπλού που κυριαρχεί στην ταινία, ξεφεύγει από το σχήμα του σωσία ή του alter ego  όπως έχει χρησιμοποιηθεί από το ψυχολογικό θρίλερ και τον κινηματογράφο του φανταστικού. Γι’ αυτό και ο Krzysztof Kieslowski χρησιμοποιεί έντονα το διφορούμενο και τον υπαινιγμό: αφενός για να στηρίξει τον δισυπόστατο χαρακτήρα της ανθρώπινης ψυχής και αφετέρου, για να σχολιάσει τις άπειρες δυνατότητες της ύπαρξης. Όλες οι ταινίες του Krzysztof Kieslowski διατρέχονται από ηθικά διλλήματα που αναγκάζουν τους ήρωες τους να αγωνιούν για την ύπαρξή τους, να θέλουν να κατακτήσουν την εσωτερική αλήθεια για τον εαυτό τους, να επιδιώκουν να «γίνουν αυτό που είναι». Αν η ψυχή είναι αυτή η άπιαστη ουσία που αναμένει στο Καθαρτήριο, ο Krzysztof Kieslowski προσπαθεί να κινηματογραφήσει αυτό ακριβώς το πεδίο, βομβαρδίζοντας το με ηθικά διλήμματα, που υποχρεώνουν τους ήρωες να πάρουν αποφάσεις ηθικής τάξης και να σκεφτούν για και γύρω από τον εαυτό τους και την ζωή τους. Ο Krzysztof Kieslowski κινηματογραφεί ταυτόχρονα την άβυσσο της ύπαρξης και το αδύναμο φτερούγισμα της ψυχής μέσα σ΄ αυτήν. Εν κατακλείδι η  εξήγηση του διπλού είναι πλούσια, αλλά και ατελής. Στο τέλος της ταινίας, ο θεατής δεν είναι βέβαιος αν η Veronique πραγματικά κατάλαβε όλα όσα η Βερόνικα έκανε γι΄ αυτήν. Ακριβώς αυτό, όμως, συνιστά και τη μεγάλη γοητεία της Διπλής ζωής της Βερόνικα: ο θεατής είναι ελεύθερος να καταλάβει όπως θέλει το θέμα του διπλού. Συμμετέχει στην ταινία και κάνει τη δική του αναζήτηση.