Πληροφορίες

Σκηνοθέτης: Mike Nichols
Σενάριο: Ernest Lehman
Φωτογραφία: Haskell Wexler
Μουσική: Alex North
Ηθοποιοί: Elizabeth Taylor, Richard Burton, George Segal, Sandy Dennis
Βραβεία: Όσκαρ καλύτερου Α’ και Β’ γυναικείου ρόλου, Όσκαρ καλύτερης Φωτογραφίας, BAFTA καλύτερων ανδρικού και γυναικείου ρόλου
Τοποθεσία: Η.Π.Α., 1966
Διάρκεια: 131’

Ο George (Richard Burton) και η Martha (Elizabeth Taylor) είναι ένα παντρεμένο ζευγάρι μεσηλίκων, του οποίου η σχέση χαρακτηρίζεται από λογομαχίες λουσμένες με βιτριόλι, κάτω από τις οποίες κρύβεται το αίσθημα της εξάρτησης του ενός από τον άλλο. Οι καυγάδες τους ενισχύονται από τη συνήθεια που έχουν και οι δυο να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ. Ο George είναι καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του New Carthage, του οποίου πρόεδρος είναι ο πατέρας της Martha κάτι που διευρύνει την ένταση που χαρακτηρίζει τη σχέση τους. Ένα σαββατιάτικο βράδυ μετά από μια δεξίωση στη σχολή, η Martha προσκαλεί τον Nick (George Segal), τον νέο και φιλόδοξο καθηγητή βιολογίας και τη μίζερή του σύζυγο Honey (Sandy Dennis) στο σπίτι της για ποτό. Καθώς η νύχτα προχωρά ο Nick κι η Honey ποτισμένοι με αλκοόλ εμπλέκονται χωρίς να το θέλουν στα “παιχνίδια” του George και της Martha, τα οποία έχουν σκοπό να πληγώσουν, όχι μόνο τους ίδιους, αλλά κι όλους όσους τους περιβάλλουν. Η χαριστική βολή δίνεται όταν πιάνουν συζήτηση για το δεκαεξάχρονο γιο του George και της Martha που πρόκειται να γιορτάσει τα γενέθλιά του την επόμενη μέρα.

Η διασκευή του θεατρικού διαφέρει ελαφρώς από το θεατρικό, το οποίο απαρτίζεται μονάχα από τέσσερις ερμηνευτές. Οι δευτερεύοντες ρόλοι που προστέθηκαν στην ταινία είναι ο ιδιοκτήτης του πανδοχείου και η σύζυγός του, που εμφανίζονται για λίγο κι έχουν μόνο μερικές ατάκες. Το θεατρικό διαδραματίζεται αποκλειστικά στο σπίτι της Martha και του George, ενώ στην ταινία υπάρχουν μερικές σκηνές εκτός. Οι σκηνές αυτές διαδραματίζονται στο πανδοχείο, στην αυλή του σπιτιού του George και της Martha καθώς και αυτοκίνητο του ζευγαριού. Κατά τ’ άλλα η ταινία παραμένει πιστή στο θεατρικό. Ο Lehman χρησιμοποίησε το θεατρικό του Albee ως γνώμονα κι η μοναδική διαφορά στο διάλογο έχει να κάνει με την αθυροστομία: Το «άντε πηδήξου» της Martha, μετατράπηκε σε «Ανάθεμά σε». Παρόλα αυτά στην ευρωπαϊκή έκδοση της ταινίας, το «Άντε πηδήξου» έχει διατηρηθεί. Η ταινία γυρίστηκε στο Κολέγιο Smith, στο Νορθάμπτον της Μασσαχουσέτης. Ο Nichols επέμεινε ότι με την ύπαρξη εξωτερικών γυρισμάτων, θα υπήρχε μεγαλύτερη αληθοφάνεια. Χρόνια αργότερα παραδέχτηκε ότι έκανε λάθος κι ότι αν η ταινία είχε γυριστεί σε στούντιο θα είχε ακριβώς την ίδια αποτελεσματικότητα.

Η ταινία λόγω της σκληρής γλώσσας και της αθυροστομίας της λογοκρίθηκε έντονα. Συγκεκριμένα, το θεατρικό έργο, που ανέβηκε το 1962 χαρακτηρίζεται από έντονο διάλογο σε σκληρή γλώσσα που συμπεριλαμβάνει εκφράσεις όπως: «Ανάθεμα», «γιε σκύλας», «άντε πηδήξου», «ωραίες ρώγες» και «πήδα την οικοδέσποινα». Η πρεμιέρα στο Broadway πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της Κρίσης της Κούβας και το κοινό κατέφυγε στο θέατρο για να ξεχάσει την απειλή του πυρηνικού πολέμου, όπου αντίθετα βρέθηκαν μπροστά σε καταστάσεις και σε γλώσσα που είχαν βιώσει μόνο σε πειραματικό θέατρο. Η άμεση αντίδραση του κοινού με την ενίσχυση των κριτικών ήταν ότι ο Albee δημιούργησε ένα έργο που επρόκειτο να κάνει τεράστια επιτυχία στο Broadway, αλλά που δεν επρόκειτο να γυριστεί σε ταινία σε αυτή του τη μορφή. Ούτε το κοινό, αλλά ούτε οι κριτικοί είχαν καταλάβει πόσο είχε κι επρόκειτο να αλλάξει ο χολιγουντιανός ορίζοντας κατά τη δεκαετία του ‘60. Ο κώδικας της κινηματογραφικής δεοντολογίας του Haze είχε αρχίσει να μην λαμβάνεται πλέον υπόψη. Όταν ανατέθηκε η συγγραφή του σεναρίου στον Ernest Lehman, ο σεναριογράφος αποφάσισε να διατηρήσει αναλλοίωτη τη σκληρή γλώσσα του θεατρικού που τόσο είχε ταράξει το κοινό τέσσερα χρόνια νωρίτερα. Συνάντησε αντιδράσεις αλλά η άποψή του υπερίσχυσε.

Όταν ξεκίνησαν τα γυρίσματα η Λεγεώνα της Κοσμιότητος της καθολικής εκκλησίας, έδωσε τελεσίγραφο στο στούντιο, απειλώντας ότι αν οι φήμες πάνω στο αντικείμενο της ταινίας ήταν αληθινές ίσως να λογόκριναν την ταινία, απαγορεύοντας την προβολή της σε ανήλικο κοινό. Κράτησαν επιφυλάξεις όμως, λέγοντας ότι θα περίμεναν να δουν την ταινία. Εντονότερη ήταν η αντίδραση της Ένωσης Κινηματογραφιστών Αμερικής, απειλώντας την Warner, χωρίς να περιμένουν την δοκιμαστική προβολή της ταινίας, ότι αν η σκληρή γλώσσα του θεατρικού διατηρούνταν χωρίς αλλαγές δεν επρόκειτο να δώσουν την έγκριση για την προβολή της. Οι παραγωγοί της Warner κάθισαν να δουν την ταινία, εφόσον είχε ήδη περάσει από μοντάζ. Παρόντας στην αίθουσα ήταν ένας δημοσιογράφος του περιοδικού Life, ο οποίος έγραψε την εξής ατάκα ενός από τους παραγωγούς: «Θεέ μου, έχουμε στα χέρια μας μια βρώμικη ταινία, 7 εκατομμυρίων δολαρίων!». Η ταινία θεωρήθηκε ριζοσπαστική για το σκληρό της λόγο και τα σεξουαλικά υπονοούμενα που μέχρι εκείνη την περίοδο δεν ακούγονταν σε ταινίες. Ο Jack Valenti που έγινε πρόεδρος της Ένωσης Κινηματογραφιστών Αμερικής εκείνη τη χρονιά κατάργησε τον παλιό Κώδικα Λογοκρισίας κι η Warner συμφώνησε να κάνει μικρές περικοπές μαλακώνοντας λίγο τη σκληρή γλώσσα και να τοποθετήσει προειδοποιητικό σήμα που να ενημερώνει το κοινό για τη σκληρή γλώσσα της ταινίας. Λέγεται επίσης ότι ο Jack Warner προτίμησε να πληρώσει πρόστιμο 5.000 δολαρίων ώστε η ταινία να μείνει όσο το δυνατόν περισσότερο πιστή στο θεατρικό.

Ίσως η πιο αριστουργηματική μεταφορά θεατρικού έργου που έχει γίνει ποτέ. Ένα καταπληκτικό δράμα με θαυμάσια σκηνοθεσία, εξαιρετική ασπρόμαυρη φωτογραφία και ερμηνείες που συγκλονίζουν μέσα από τους ατέλειωτους καταιγιστικούς διαλόγους. Η ταινία κέρδισε πέντε Όσκαρ, εκ των οποίων καλύτερης ερμηνείας για την Elizabeth Taylor, η οποία δίνει την καλύτερη ερμηνεία της καριέρας της. Μια ταινία με άγριες καταστάσεις, άφθονο αλκοόλ και τσιγάρα. Ένα έργο γύρω από τις ανθρωποφαγικές ανθρώπινες σχέσεις.