“Ο,τι είναι ακραίο είναι καλό”, δηλώνει ο ένας εκ των βασανιστών στην αρχή ακόμη της θρυλικής αυτής ταινίας. Ο  Pier Paolo Pasolini, ο σπουδαίος Ιταλός σκηνοθέτης του Accatone, Mamma Italia και Decameron, το 1975 αποπειράθηκε να κινηματογραφήσει το Salo (120 ήμέρες στα Σόδομα) μία ταινία βασισμένη κατά γράμμα στις περιγραφές του Marquis de Sade-και λέω περιγραφές διότι δεν υπάρχει κάποια απεικόνιση παρά μόνο φανταστική- με τη μόνη διαφορά ότι ο Pasolini δίνει έμφαση στο πολιτικό επίπεδο καθώς συσχετίζει τους φασίστες εξουσιαστές με τη θέση των ελευθεριακών ηρώων του de Sade.

Η ιστορία της ταινία διαδραματίζεται σ’ ένα εικονικό κρατίδιο που είχαν ιδρύσει οι φασίστες του Μουσολίνι κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στην Δημοκρατία του Σαλό (στα παράλια της Βόρειας Ιταλίας). Καθώς, ο φασιστικός κλοιός έγγυται γύρω από τα ανυπεράσπιστα λαϊκά στρώματα των νεαρών Ιταλών, οι φασίστες ανακοινώνουν ότι θα αναλάβουν την διαπαιδαγώγηση των εφήβων (αρσενικών και θυληκών)  και, με την συγκατάθεση των οικογενειών τους, τους αιχμαλωτίζουν σε μια απομακρυσμένη έπαυλη, σαν να έχουν πεθάνει για τον υπόλοιπο κόσμο. Οι τέσσερις υπεύθυνοι πίσω από αυτό το σχέδιο (υψηλά στελέχη του καθεστώτος Μουσολίνι) έχουν σκοπό να πραγματοποιήσουν με αυτά τα παιδιά τις πιο σαδιστικές και ακραίες τους σεξουαλικές ορέξεις, από σοδομισμό και κοπρολαγνία μέχρι σαδιστικά βασανιστήρια.

Όλο το φιλμ απαρτίζεται από ψυχρές σκηνές  βίας, οργίων , σεξουαλικής υποταγής, παρά φύση βιασμούς, βασανιστηρίων, δολοφονίας που απεικονίζονται χωρίς καλλωπισμούς και σύμβολα μέσω της τελειομανούς σκηνοθεσίας και των εξαιρετικών πλάνων του Ιταλού σκηνοθέτη, φτιάχνοντας μια πικρή αλλά και αριστουργηματική ταινία.
Αναμενόμενο ήταν, λοιπόν, η ταινία να προκαλέσει τεράστια αντίδραση από κοινό και κριτικούς, απαγορεύοντας έτσι την διανομή της σε αρκετές χώρες. Χαρακτηριστικά, η προβολή της είχε απαγορευτεί το 1976 στην Δυτική Γερμανία ως πορνογραφική ταινία που προάγει την βία και στην Αυστραλία δεν προβαλλόταν για 17 ολόκληρα χρόνια. Το παγκόσμιο κινηματογραφικό κοινό απόρησε (και απορεί ακόμη) αν άραγε μια ταινία με τέτοιου είδους υλικό και θεματολογία να ανήκει στον υψηλό κινηματογράφο και γενικότερα να μπορεί να ειδωθεί από το κοινό; Ο ίδιος ο Pasolini όταν του έκαναν αυτήν την ερώτηση απάντησε: «Είναι μια ταινία για όλους. Για ανθρώπους σαν κι εμένα».

Αναμφίβολα, πάντως, το Σαλό, ήταν μια ριζοσπαστική και αμφιλεγόμενη ταινία η οποία και στοίχισε στον Pasolini τη ζωή του. Στις 2 Νοεμβρίου το βράδυ φεύγει από το σπίτι του και αποχαιρετά τη μητέρα του υπόσχοντας της ότι την επομένη (Ημέρα των Νεκρών) θα τη συνόδευε για πρώτη φορά στο νεκροταφείο. Κατά τη συνέχεια βρέθηκε με το αυτοκίνητό του στη φτωχική συνοικία της Ρώμης, Όστια, για να αναζητήσει προσωρινή ερωτική συντροφιά που τελικώς κατέληξε στο πρόσωπο του 17χρονου Πίνο Πελόζι γνωστό και ως βάτραχο. Την επόμενη ημέρα ο Πίνο ομολόγησε ότι δολοφόνησε μόνος του τον Pasolini και καταδικάσθηκε σε 9 χρόνια φυλάκιση. Η δολοφονία παρουσιάστηκε ως “Δολοφονία Ηθών” χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο πολιτικού εγκλήματος αφού ο Pasolini ήταν Μαρξιστής και είχε δεχθεί επανειλημμένως απειλές από την άκρα δεξιά λόγω της ταινίας Salo.

“Αν διάλεξα να είμαι κινηματογραφιστής και όχι συγγραφέας, είναι επειδή προτίμησα, αντί να εκφράσω την πραγματικότητα με σύμβολα, όπως είναι οι λέξεις, να εκφράζω μέσω του κινηματογράφου την πραγματικότητα με την πραγματικότητα”.

Pier Paolo Pasolini

Βιβλιογραφία: Το ερωτικό στον κινηματογράφο, Η φανερή γοητεία και η κρυφή συγκίνηση του κινηματογράφου, Pier Paolo Pasolini, Περιοδικό Οδός Πανός, Αθήνα 2005, Κινηματογράφος και έρωτας, Αιγόκερως, Αθήνα, Pier Paolo Pasolini, Οργανισμός Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, Θεσσαλονίκη 1997