Θα ήταν αδύνατον να μιλήσει κανείς για την «Οικογενειακή Γιορτή» χωρίς να αναφερθεί στο «Δόγμα του ΄95» ένα κίνημα που ξεκίνησε στην Κοπεγχάγη της Δανίας το 1995, όταν οι δανοί σκηνοθέτες Τόμας Βίντερμπεργκ και Λαρς φον Τρίερ αποφάσισαν μέσα σε 45 λεπτά να συντάξουν τη διακήρυξη του «Δόγματος του ΄95». Απότοκο του κινήματος αυτού ήταν και η «Οικογενειακή Γιορτή», μια ταινία που μαζί με τους «Ηλίθιους» του Τρίερ θεωρείται από τις ενδεικτικότερες του «Δόγματος» καθώς συμπυκνώνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις αρχές του και αποτελεί μια άρτια εναλλακτική πρόταση για την τέχνη του κινηματογράφου και της παραγωγής ταινιών.
Στόχος του αμφιλεγόμενου αυτού κινήματος ήταν να αντιστρέψει τους μέχρι τότε άτυπους κανόνες του κινηματογράφου, προκειμένου να επιστρέψει σε κάτι πιο γνήσιο και πιο αγνό. Η διακήρυξη του «Δόγματος» περιελάμβανε 10 κανόνες που όριζαν πώς πρέπει να γυρίζεται μια ταινία. Στην εικόνα για παράδειγμα. Δεν έπρεπε να υπάρχει κανενός είδους αλλοίωση, δηλαδή επεξεργασία. Οι κανόνες, λοιπόν, επέβαλλαν ότι η κάμερα πρέπει να κρατιέται στο χέρι, η ταινία πρέπει να είναι έγχρωμη, να μην έχει ειδικό φωτισμό και φίλτρα επεξεργασίας καθώς και η φόρμα της πρέπει να είναι 35 mm. Με την ίδια λογική το γύρισμα πρέπει να γίνεται σε φυσικούς χώρους. Ο ήχος δεν πρέπει ποτέ να παράγεται ξεχωριστά από τις εικόνες ή αντίστροφα. Δεν πρέπει να υπάρχουν γεωγραφικές ή χρονικές αποστασιοποιήσεις. Δεν πρέπει να προβάλλονται επιπόλαιες πράξεις. Ταινίες συγκεκριμένων ειδών δεν είναι αποδεκτές και δεν αναγράφεται ποτέ το όνομα του σκηνοθέτη. Το να επιβάλλει κάποιος στον τρόπο κινηματογράφησης τόσο περιοριστικούς κανόνες όπως αυτοί του «Δόγματος», μπορεί παραδόξως να αποτελέσει τον ιδανικό τρόπο να δεκαπλασιάσει την δημιουργικότητα. Όταν η μοναδική ανησυχία είναι η ουσία της δραματουργίας, τα υπόλοιπα βοηθητικά μέσα δεν αποτελούν είδος πρώτης ανάγκης.
Η ιστορία της ταινίας εκτυλίσσεται στη Δανία στη διάρκεια ενός καλοκαιρινού 24ωρου. Ο Χέλγκε, ένας πλούσιος επιχειρηματίας, πατριάρχης και κύριος του σπιτιού γιορτάζει τα γενέθλια των 60 χρόνων του. Συγγενείς και φίλοι καταφτάνουν στο σπίτι του. Ανάμεσα τους στο τραπέζι, η γυναίκα του και τα τρία παιδία τους. Ο Χέλγκε ζητάει από τον πρωτότοκο γιο του Κρίστιαν να μιλήσει για την δίδυμη αδερφή του Λίντα που είχε πνίγει πριν ακριβώς από ένα χρόνο. Στα δωμάτια και στους διαδρόμους, αρχίζει σιγά σιγά να ξετυλίγεται μια ιστορία κρυφών, ερωτικών σχέσεων, ψευδών και υποκρισίας που τελικά θα ξεσπάσει σε σκανδαλώδεις αποκαλύψεις τρομερών μυστικών και ένα ανέλπιστο, συγκλονιστικό φινάλε. Ο Βίντερμπεργκ με έναν ωμό ρεαλισμό καταλύει την απάτη της ιερής αστικής οικογένειας και κατ’ επέκταση της αστικής κοινωνίας καθώς παρατηρούμε μια απλή οικογενειακή συγκέντρωση να μετατρέπεται σε τραγωδία. Η μάχη των τραγικών παιδιών του Χέλγκε, είναι μια μάχη απέναντι στον ίδιο τους τον εαυτό και σε ό,τι απέτυχε να θάφτει στη λήθη του χρόνου. Είναι μια πάλη απέναντι στην υποκρισία της αστικής κοινωνίας. Στόχος του Βίντερμπεργκ είναι να αποκαλύψει πόσο σαθρές είναι οι βάσεις στις οποίες στηρίζεται ο σύγχρονος αστικοποιημένος τρόπος ζωής και πόσο παράλογα δομημένη είναι η μεγαλοαστική κοινωνική ηθική. Δεν παραλείπει εξάλλου και τον καυστικό σχολιασμό σύγχρονων φαινομένων της δανέζικης πραγματικότητας όπως ο ρατσισμός και η ξενοφοβία. Οι κανόνες του «δόγματος» που ακολουθεί ο Βίντερμπεργκ εξυπηρετούν με τον καλύτερο τρόπο το θέμα του. Ένα εξαιρετικά περιοριστικό, ενδεχομένως ανύπαρκτο, κάδρο, η κάπως ασταθής μηχανή, που ακολουθεί τα πρόσωπα, τονίζοντας την αστάθεια στην όλη ατμόσφαιρα, η χρήση αληθινών ντεκόρ, τα χωρίς κανένα μακιγιάζ πρόσωπα, γυμνά και απροστάτευτα μπροστά στον φακό, όλοι οι αυστηρότατοι κανόνες αυτής της νέας φορμαλιστικής αναζήτησης αποτελούν σε αυτή τη ταινία το ιδανικό μέσο στον δύσκολο αγώνα ανάσυρσης στην επιφάνεια της αλήθειας.
Ίσως τελικά το «Δόγμα του ‘95» να ήταν ένα πείραμα ή μια προσπάθεια των σκηνοθετών να φτιάξουν ταινίες με χαμηλό budget. Εξάλλου από πολλούς θεωρείται ως ένα αποτυχημένο πείραμα κυρίως λόγω της μικρής διάρκειας ζωής του και εξαιτίας του γεγονότος πως οι ίδιοι ιδρυτές του σύντομα καταπάτησαν τους κανόνες του. Άλλωστε από τις απαρχές του φαίνεται πως είναι αρκετά δύσκολο να τηρούνται πάντα οι κανόνες, καθώς ο Βίντερμπεργκ αποκάλυψε πως σε μία σκηνή των γυρισμάτων της «Οικογενειακής Γιορτής» κάλυψε ένα παράθυρο παραβιάζοντας έτσι 2 από τους κανόνες. Οι ίδιοι οι συντελεστές μπορεί να ανακήρυξαν το θάνατο του «Δόγματος», αυτό, όμως δεν σημαίνει ότι παράτησαν και τις ιδέες του ούτε ότι το κίνημα απέτυχε. Σε ένα βαθμό πέτυχε το σκοπό του, έγιναν καλές ταινίες χωρίς πολλά λεφτά και είτε από ορισμένες ταινίες που θεωρούνται σημείο αναφορές είτε από τις αντιδράσεις που προκάλεσαν οι επαναστατικές του αρχές προώθησε μια καινούρια λογική στον κινηματογράφο, στην οποία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό ένα νέο κύμα ταινιών, όπου η ψυχρότητα και η ωμότητα κυριαρχούν. Άλλωστε οι ρηξικέλευθες ιδέες και η διάθεση για ανανέωση αποτελούν ζωτικά χαρακτηριστικά της τέχνης.