ΠΡΟΣΟΧΗ: Η ταινία δεν είναι κατάλληλη για προσφάτως απόφοιτους πανεπιστημίου/σχολείου προκειμένου η αβεβαιότητα του μέλλοντος να μην φαντάζει τόσο ασφυκτική.
This is Ben. He’s a little worried about his future. (This is Mrs Robinson. She’s a little sad about her past.)
Αν ποτέ υπήρξε κάποια ταινία που να αιχμαλώτισε τη φαντασία του κοινού με το soundtrack της, αυτή ήταν ο “Πρωτάρης”. Ένα φιλμ στο οποίο πρωταγωνιστεί η Anne Bancroft ως η σέξυ σαραντάρα Mrs Robinson που αποπλανεί τον 21χρονο Ben -που υποδύεται ο Dustin Hoffman- του οποίου η συναισθηματική/σεξουαλική εκπαίδευση ξεκινάει αφότου αποφοιτήσει από το κολέγιο.
Η λυρικότητα του Sound of Silence και του Scarborough Fair συλλαμβάνει απόλυτα την αλλοτρίωση και την αβεβαιότητα του Ben για το τι πρέπει να κάνει με τη ζωή του. Όλη η ταινία θα μπορούσε να συνοψιστεί με τον χαρακτηρισμό “η φαντασίωση ενός νεαρού”: ο Ben κατακτά την κατά πολύ μεγαλύτερή του Mrs Robinson και αποκτά τη δική του Alfa Romeo (“the little red wop car” όπως ο φίλος του πατέρα του το θέτει).
Με περισσή θεατρικότητα, εξαιρετικά close – ups και ευρηματικές γωνίες λήψης -η σκηνή με τις γάμπες της Mrs Robinson θεωρείται πλέον κλασική- ο “Πρωτάρης” αποτελεί ένα εκπληκτικό δείγμα του σύγχρονου αμερικάνικου σινεμά με χαρακτήρες βγαλμένους μέσα από τη ζωή. Από τη μια μεριά η Mrs Robinson -η πιο ρεαλιστική φιγούρα της ταινίας- είναι σπαρακτικά αληθινή σε βαθμό που μπορούμε να οικειοποιηθούμε την προσωπικότητά της. Βλέπει τη ζωή της να περνά και τη σεξουαλικότητά της να ξεθωριάζει. Μια γυναίκα που κάποτε ξεχείλιζε από φιλοδοξίες, ενεργητικότητα και ενδιαφέρον για την τέχνη. Πρώην αλκοολική, μαθημένη από τη ζωή να επιβιώνει από μονοδιάστατες σχέσεις, άλλωστε μια τέτοια σχέση προσπαθεί να συνάψει με τον πρωτάρη και ανασφαλή Ben. Μια σχέση στην οποία αντικατοπτρίζονται το τέλος και η αρχή της σεξουαλικότητάς τους.
Ο Ben βρίσκεται σε μια διαδικασία αναζήτησης. Η βασική του ανάγκη μοιάζει να είναι η εξασφάλιση ησυχίας μακριά από τον τρόπο ζωής των γονιών, των οποίων η τάση να υπεραπλουστεύουν τα πάντα τον καταπιέζει. Βέβαια υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στις δύο όψεις του Ben, ανάμεσα στο εκνευριστικό σχολιαρόπαιδο που δεν ξέρει τι θέλει και όταν το μαθαίνει το αντιμετωπίζει με εντελώς κακομαθημένο τρόπο και ανάμεσα στον νέο που αντιμετωπίζει τη ζωή και τον έρωτα όπως αρμόζει στην ηλικία του, με θέληση και πρωτοφανή εγωκεντρισμό.
Όσον αφορά την εποχή κυκλοφορίας
Την περίοδο που κυκλοφόρησε η ταινία, ο πόλεμος του Βιετνάμ μαινόταν, αλλά οι εκρήξεις του 1968 -η δολοφονία του Martin Luther King Jr και του Robert Kennedy- απείχαν μήνες μακριά. Κι όμως κατά κάποιο τρόπο το συγκεκριμένο φιλμ, -που είναι τεχνικά μια ρομαντική κωμωδία μ΄ ένα συμβατικά ευτυχές τέλος- έπιασε την απογοητευτική αποξένωση από το status quo της γενιάς και αιχμαλώτισε το “πνεύμα των καιρών”.
Αν και ο Πρωτάρης κρατάει μερικά από τα κλασικά στοιχεία της χολυγουντιανικής ρομεντί που χρονολογούνται από τη δεκαετία του ‘30 -όπως η κλοπή της νύφης-, η παραλυτική συναισθηματική αποσύνδεση του Benjamin από τον κόσμο γύρω του είναι αυτό που κάνει την ιστορία του τόσο φρέσκια όσο και ιδιαίτερη στην εποχή του. Το Sound of Silence των S & G καταγράφει ανεξίτηλα την απάνθρωπη ατμόσφαιρα του εύπορου LA. Ακόμη και στο τέλος της ταινίας, παρ’όλο που ο Benjamin καταφέρνει αυτό που θέλει, οι αντιφατικές εκφράσεις του μας λένε ότι δεν ξέρει ακόμη τι συμβαίνει πόσω μάλλον τι θα γίνει στην συνέχεια.
Παρακολουθώντας το σήμερα, το στοιχείο της εξευτελιστικής κακοποίησης είναι αναπόφευκτο. Δεν θα μπορούσες να το δεις χωρίς ν’ αναρωτηθείς πώς μπορεί να φαίνεται αν οι σεξουαλικοί ρόλοι είχαν αντιστραφεί. Αλλά το κοινό του σήμερα παραδόξως, μπορεί να είναι δυσαρεστημένο με τον κακό ρόλο που αποδίδεται στη Mrs Robinson, και να προτιμά να αποδίδει μεγαλύτερη συμπάθεια στην κρίση της ζωής της και να θυμάται το πάθος του εγκαταλελειμμένου ενδιαφέροντος για την τέχνη.
Ο Πρωτάρης μπορεί να φαίνεται ότι ανήκει σε άλλη εποχή, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια ταινία μετέωρη ανάμεσα στο παλιό και το καινούργιο. Έχει επιβιώσει όχι μονάχα ως ένα χολιγουντιανό διαμάντι αλλά ως ένα κινηματογραφικό πορτραίτο της Αμερικής, όταν ο Benjamin Braddock βρίσκεται στην άκρη της πισίνας των γονιών του και παράλληλα στο χείλος της μελλοντικής αβεβαιότητας.