Ο Γούντι Αλεν, σαν τον Νέιθαν στην εκλογή της Σόφι και σαν τον Μάικλ Γκόλντ στη λογοτεχνία, αντιπαραθέτει τη Νέα Υόρκη στο Λος Αντζελες-πόλη «όπου δε συμβαίνει τίποτα»: η Νέα Υόρκη του Γούντι Αλεν είναι το αρνητικό του ηλιόλουστου Λος Αντζελες, που ξαπλώνει μες την καλιφορνέζικη νωχέλεια των Κάντιλακ. Είναι μια βρώμικη πόλη, που αγκαλιάζει τον Άλβι Σίνγκερ, πρωταγωνιστή του Μανχάταν (1979) και συγγραφέα ενός ανεκπλήρωτου βιβλίου πάνω στη πόλη της Νέας Υόρκης, ενός Βιβλίου που αρχίζει με τη σοβαρή δήλωση της λατρείας για το Μεγάλο Μήλο. Ο Γούντι Αλεν στο Ανι Χόλ (1977), το Μανχάταν και τις ιστορίες της Νέας Υόρκης (1989) μεταφέρει μια εικαστική αντίληψη για την πόλη, που ανιχνεύεται στην ιστορία της αμερικάνικης ζωγραφικής. Το ψηλό κοντράστ στο Μανχάταν θυμίζει τους ουρανοξύστες Λούι Λόζογουικ (1929) και η μαμά του Σέλντον στον ουρανό, τον Χάμπτη Ντάμπτη του Τομ Σιάκα (1985) στο σκετς από τις ιστορίες της Νέας Υόρκης. Στο Μανχάταν, η Νέα Υόρκη φωτογραφίζεται «στατικά» χωρίς τουριστικά τράβελινγκ, με μουσική υπόκρουση Γκέρσουιν, που παραπέμπει στις παλιές μουσικές ταινίες της MGM. Η Νέα Υόρκη του Γούντι Αλεν, είναι μια πόλη χωρίς όρια: στο πλανητάριο, οι δύο πρωταγωνιστές μοιάζουν να κυριαρχούν σ’ έναν χώρο χωρίς διαστάσεις, ένα χώρο που ξετυλίγεται σαν τον κινηματογράφο. Κάθε άλλη πόλη γίνεται αντικείμενο ειρωνείας: η Φιλαδέλφεια, πουριτανική επαρχία που στέλνει τα κορίτσια να σπουδάσουν στην πρωτεύουσα. Το Λονδίνο, ένα μεγάλο, αγχωτικό χωριό. Το Παρίσι, κατάλληλο για τους «Τουρίστες» του Ντιουάν Χάνσον. Εδώ το λόγο έχει πάλι η κωμωδία, παροπλισμένη όμως με μια τέλεια αρθρωμένη κινηματογραφική αφήγηση, μια εντυπωσιακή πλαστικότητα στην εικόνα και μια εξονυχιστική εμβάθυνση στους χαρακτήρες και στις σχέσεις. Ο χώρος αναφοράς είναι και εδώ ο τόσο γνώριμος και οικείος στον Γούντι Αλεν, κόσμος των διανοούμενων της Νέας Υόρκης.
Ο Άιζακ είναι ένας επιτυχημένος σεναριογράφος της τηλεόρασης, που εγκαταλείπει τη θέση του για να γράψει ένα σοβαρό μυθιστόρημα, για τη ζωή των διανοουμένων στο Μανχάταν. Η γυναίκα του αντιδρά στη σχέση του με μια άλλη, τον αφήνει και απειλεί να τον ρεζιλέψει δημοσιεύοντας την αυτοβιογραφία της. Έτσι αρχίζει το μπλέξιμο του σε μια σειρά από ερωτικές περιπέτειες. Το Μανχάταν είναι ο χώρος που καταστρέφει τη ζωή των ανθρώπων του, που τους πνίγει, τους γεννάει τις νευρώσεις, αλλά και παράλληλα το σημείο αναφοράς τους, η κρήνη απ’ όπου αντλούν τις εμπνεύσεις και τις συγκινήσεις τους. Η περιοχή όπου έρχονται να αναζωογονηθούν όταν η συνείδηση τους ταράζεται από το φόβο, το άγχος, την πλήξη. Μια συγκατοίκηση της πλήξης και του έρωτα, της αποστροφής και της πίστης, της απόγνωσης και της ελπίδας, της ζωής και του θανάτου. Το Μανχάταν εκτός από φορέας της κατάθλιψης είναι και φορέας της ζωής. Έχουμε να κάνουμε με μια περιήγηση στο κόσμο των διανοουμένων, έναν κόσμο καταδυναστευμένο απ’ την επιτήδευση, τη φαινομενικότητα, την επίφαση και την πλάνη, που δε του επιτρέπουν να δει με ρωμαλέο και ευθύ μάτι τη ζωή. Μες στο κυκεώνα θα ξεπροβάλλει σαν μοναδική αλήθεια, η υγιής, άπλαστη και παρθενική προσωπικότητα της νεαρής φίλης του Άιζακ, που ενισχυμένη από την σχεδόν παιδική ανεπιτήδευσή της, θα παραμείνει σταθερή μέσα στον πλαστό και ρευστό κόσμο. Θα διεκδικήσει τις συγκινήσεις της, θα υπερασπιστεί την αλήθεια του εαυτού της και θα δώσει αυτοπεποίθηση στον διανοούμενο εραστή της. Λειτουργεί για εκείνον σαν μόνιμο σημείο αναφοράς του εμφυσώντας στη ψυχή του ότι εκείνος δε μπόρεσε να κατακτήσει μόνος, τη πίστη στις μικρές, απλές πτυχές της ζωής, τις μόνες που συνιστούν το συγκινησιακό και υποστασιακό μεγαλείο του ανθρώπου. Η Τρέισυ στο Μανχάταν είναι η μόνη που έχει συνειδητοποιήσει την αιωνιότητα του εφήμερου, γι αυτό κι είναι η μόνη που πιστεύει στη ζωή, που δεν τρομάζει από την φθοροποιό ροή του χρόνου, που ελπίζει και συνιστά στο σοφό εραστή της «να έχει κάποια πίστη στους ανθρώπους», κλείνοντας λυτρωτικά την ταινία.
Σώτη Τριανταφύλλου: Κινηματογραφημένες πόλεις, Αντρέας Ταρνανάς: Αιγόκερως/κινηματογραφικό αρχείο 9