Η Κινηματογραφική Ομάδα Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (Κ.Ο.Π.Ι.), στα πλαίσια του αφιερώματος «Αποξένωση», παρουσιάζει την ταινία:
Woman in the Dunes (Hiroshi Teshigahara, 1964)
“Eίχε πιαστεί σε μια παγίδα. Aπρόσεχτα, είχε παρασυρθεί απ’ το μαύλισμα του κολεόπτερου, σαν κανένα πεινασμένο ποντίκι είχε οδηγηθεί στο βάθος της ερήμου, εκεί απ’ όπου δεν υπήρχε πια κανένας τρόπος διαφυγής”.
Βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Kobo Abe, ο οποίος επιμελήθηκε και τη διασκευή του σεναρίου, η ταινία ακολουθεί το πρωταγωνιστή, ένα δάσκαλο με χόμπι τη συλλογή εντόμων που παγιδεύεται σε μια έρημο αφού χάνει το τελευταίο λεωφορείο του γυρισμού. Εκεί βρίσκει τους κατοίκους ενός χωριού που του προσφέρουν φιλοξενία στο σπίτι μιας γυναίκας, στο πυθμένα ενός αμμόλοφου με μόνη δίοδο πρόσβασης μια κρεμαστή σκάλα. Όσο νυχτώνει παρατηρεί τη γυναίκα να γεμίζει κουβάδες με άμμο η οποία απειλεί συνεχώς το σπίτι και τη ζωή της εκεί. Το επόμενο πρωί η σκάλα λείπει και αποκομμένος πλέον από τον υπόλοιπο κόσμο είναι αναγκασμένος να επιβιώσει στη καινούργια του πραγματικότητα.
Γυρισμένη σε ασπρόμαυρο φιλμ με πολλαπλά και λεπτομερή πλάνα της άμμου καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας, ο Teshigahara καταφέρνει να παγιδεύσει εξίσου τον θεατή όσο και τα πρόσωπα της ταινίας σε αυτούς τους αμμόλοφους. Η άμμος παραμένει στατική, καταρρέει, φτιάνει νέες δομές, καταπίνει, όμως παραμένει πάντα ανυπέρβατη. Είναι πανταχού παρούσα σε σημείο που θα μπορούσε κανείς να τη χαρακτηρίσει το 3ο πρωταγωνιστή της ταινίας. Οι δυο πρωταγωνιστές είναι αναγκασμένοι να αντιμετωπίζουν την «απειλή» της σε έναν αέναο κύκλο σκαψίματος, ενώ ταυτόχρονα συγκρούονται και έλκονται χωρίς να μπορούν να ξεφύγουν ο ένας τον άλλον.
Βλέποντας αυτήν τη καταναγκαστική και ανούσια αποξένωση των πρωταγωνιστών η ταινία γεννά το ερώτημα: πόση διαφορετική ήταν η ζωή τους έξω από αυτόν τον αμμόλοφο; Ο Kobo Abe μέσα από μια εξαιρετικά δημιουργική αφήγηση αναδεικνύει βαθιά υπαρξιακά και κοινωνικά ερωτήματα για το νόημα του σύγχρονου τρόπου ζωής και την ελευθερία που επιτρέπεται στον άνθρωπο. Ο πρωταγωνιστής περνάει από τις διάφορες φάσεις πένθους για τη «χαμένη» ελευθερία του, και τελικά φτάνει στο σημείο όχι απλά αποδοχής αλλά συνειδητής επιλογής να παραμείνει σε αυτή τη «φυλακή της άμμου» από τη στιγμή που βρίσκει ένα σκοπό μέσα από τη δημιουργία μιας κατασκευής για την συλλογή νερού. Πόσο διαφέρει όμως αυτή η ασχολία από τη συλλογή εντόμων; Δεν είναι, παρά άλλος ένας τρόπος να ξεφύγει από τη πλήξη και την απόγνωση μιας πραγματικότητας στην οποία είναι αναγκασμένος να δρα αυτοματισμένα, για ένα σκοπό που δεν εξυπηρετεί τη δικιά του ευημερία αλλά αυτή τρίτων μακριά από τον ίδιο, είτε μιλάμε για τους κατοίκους του χωριού είτε για τη κοινωνία στην οποία ζούσε πριν.
Μια άλλη οπτική βέβαια , με βάση το φιλοσοφικό κίνημα του παραλογισμού του Αλμπερτ Καμύ, είναι ότι η ζωή από μόνη της αποτελεί ένα παράδοξο, όπως και η κατάσταση του πρωταγωνιστή, χωρίς κάποιο βαθύτερο νόημα πέρα από αυτό που αποφασίζει ο καθένας μας να της δώσει.
Η ταινία αυτή αδιαμφισβήτητα αποτέλεσε σταθμό στο κινηματογράφο κερδίζοντας παγκόσμια αναγνώριση, εδραιόντας τον εαυτό της ως κλασσική ταινία του Ιαπωνικού κινηματογράφου, χωρίς βέβαια να παύει να ιντριγκάρει και να είναι επίκαιρή έως και σήμερα.
Η.Σ. (μέλος Κ.Ο.Π.Ι)