Ο άρχων του κακού είναι από τις ταινίες εκείνες που αποδεικνύουν πως ένα μέτριο μυθιστόρημα και μια εταιρεία παραγωγής ταινιών β΄ κατηγορίας μπορούν να δώσουν ένα μοναδικό αριστούργημα, φτάνει να έχουν για σκηνοθέτη έναν ιδιοφυή δημιουργό όπως ο Όρσον Γουέλς (1915-1985).

Αρχικά είχε ζητηθεί από τον Γουέλς να ερμηνεύσει έναν από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Τη σκηνοθεσία της ανέλαβε τυχαία, όχι γιατί τον ήθελε ο παραγωγός της, βασιλιάς των b-movies Άλμπερτ Ζάγκσμιθ, αλλά γιατί ο πρωταγωνιστής Τσάρλτον Ίστον δέχτηκε να συμμετάσχει σε αυτήν πιστεύοντας ότι ο Γουέλς θα ήταν και σκηνοθέτης και ηθοποιός. Τελικά το πρώην παιδί θαύμα ανέλαβε να τη σκηνοθετήσει πετώντας το σενάριο που του έδωσαν, βασισμένο στο βιβλίο του Γουίτ Μάστερσον και χωρίς να διαβάσει το βιβλίο, το ξαναέγραψε από την αρχή δίνοντας στην ταινία το τίτλο Touch of evil (Το άγγιγμα του κακού).

Η ιστορία εκτυλίσσεται στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού. Ένας πλούσιος Μεξικανός κτηματίας σκοτώνεται όταν το αυτοκίνητο του ανατινάζεται μόλις περνάει τα σύνορα μπαίνοντας στις ΗΠΑ. Την υπόθεση αναλαμβάνουν ο Μεξικανός αστυνομικός της δίωξης ναρκωτικών Μάικ Βάργκας (Ίστον) και ο αμερικανός αστυνομικός Χανκ Κουίνλαν (Γουέλς). Ο Κουίνλαν συλλαμβάνει αμέσως για ύποπτο το Μεξικανό Σάντσες, που έχει δεσμό με την κόρη του νεκρού, έχοντας ο ίδιος τοποθετήσει δυναμίτη στο διαμέρισμα του Σάντσεζ για να τον ενοχοποιήσει. Για να εμποδίσει μάλιστα τον Βάργκας από τις δικές του έρευνες, που κινδυνεύουν να αποκαλύψουν την όλη κατασκευή των στοιχείων, ο Κουίνλαν χρησιμοποιεί ανθρώπους του υποκόσμου για να ενοχοποιήσει τη γυναίκα του Βάργκας.

Ένα από τα πιο εφιαλτικά θρίλερ που μας έδωσε ο κινηματογράφος και ένα από τα τελευταία παραδείγματα της κλασικής εποχής του φιλμ νουάρ. Ο άρχων του κακού ξεκινά με μια σκηνή που έχει πάρει θέση στην κινηματογραφική ιστορία και που μόλις πρόσφατα αποκαταστάθηκε σε όλη της τη δύναμη καθώς παλιότερα η εταιρεία είχε βάλει τους τίτλους αρχής πάνω στη σκηνή αποδυναμώνοντας την. Πρόκειται για μια σκηνή δοσμένη σε ένα μεγάλης διάρκειας μονόπλανο: ένα τράβελινγκ που ξεκινά από την πλευρά του Μεξικού, με την κάμερα να ακολουθεί το αυτοκίνητο και να δείχνει τη βόμβα κρυμμένη κάτω από τη μηχανή του, περνώντας μαζί με αυτό τα σύνορα των ΗΠΑ, για να στραφεί στη συνέχεια στο νιόπαντρο ζευγάρι Ίστον-Λι που βρίσκονται εκεί για μήνα του μέλιτος και να τελειώσει με την έκρηξη του αυτοκινήτου που το ζευγάρι βλέπει από μακριά.

Εδώ ο Γουέλς ανιχνεύει τα δυσδιάκριτα όρια του καλού και του κακού αντιπαραβάλλοντας τις έννοιες του νόμου, της εξουσίας και της δικαιοσύνης. Περιγράφει έναν κόσμο που βρίσκεται σε ηθικό αδιέξοδο, έτοιμο να προδώσει τη φιλία για χάρη της δικαιοσύνης, έναν κόσμο διεφθαρμένο που έχει φθάσει στα όρια των δυνατοτήτων του. Για να δημιουργήσει την ατμόσφαιρα αυτή και να μετατρέψει τα τεχνικά και φυσικά ντεκόρ σε εφιαλτικά καφκικά τοπία ο Γουέλς χρησιμοποιεί εκτός από τα μεγάλα πλάνα σεκάνς, παραμορφωτικούς φακούς και ασυνήθιστες γωνίες λήψης. Σημαντικό ρόλο έχει η μουσική υπόκρουση του Χένρι Μαντσίνι και ο εξπρεσιονιστικός φωτισμός, η μαυρόασπρη δηλαδή φωτογραφία του Ράσελ Μέτι. 

Ο ίδιος ο Γουέλς ερμηνεύει με ξεχωριστή δύναμη και επιβλητικότητα τον παχύσαρκο Κουίνλαν, φτιάχνοντας το πορτρέτο ενός αξιοθρήνητου, διεφθαρμένου αστυνομικού που δρα με βάση το ένστικτό του και ακολουθώντας το απόφθεγμα ο «σκοπός αγιάζει τα μέσα» χαλκεύει τα γεγονότα για να φτάσει στον στόχο του. Γύρω του μια σειρά από εκκεντρικούς χαρακτήρες, η εξαιρετική Τζάνετ Λι που συνδυάζει με τελειότητα τη φιληδονία και την επιφανειακή αθωότητα και φυσικά η Μαρλέν Ντίτριχ στο ρόλο της Μεξικάνας τσιγγάνας που προλέγει στα χαρτιά το τραγικό τέλος του.

Κείμενο: Οι 100 καλύτερες ταινίες μου (Νίνος Φένεκ Μικελίδης) “Εκδόσεις Καστανιώτη”