Κίνδυνοι χημικών ουσιών

ΦΥΣΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ:  ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΧΗΜΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ:  ΧΗΜΙΚΗ ΥΓΙΕΙΝΗ

Φυσικοί κίνδυνοι χημικής ουσίας μπορούν να θεωρηθούν εκείνοι που σχετίζονται με τις φυσικές ή χημικές ιδιότητές τους, ενώ,

Βιολογικοί κίνδυνοι χημικής ουσίας μπορούν να θεωρηθούν εκείνοι που σχετίζονται με τη δράση τους πάνω στον ανθρώπινο οργανισμό.

Κατάταξη των χημικών ουσιών σύμφωνα με φυσικούς κινδύνους (Πίνακας 1) :

Εκρηκτικές είναι οι ουσίες που μπορούν να εκραγούν με την επίδραση φλόγας ή που είναι περισσότερο ευαίσθητες σε κτυπήματα και τριβές από το δινιτρο-βενζόλιο

Σύμβολο: μία βόμβα που εκρήγνυται.   Ένδειξη: εκρηκτικό (explosive)

Οξειδωτικές είναι οι ουσίες, οι οποίες σε επαφή με άλλες ουσίες, κυρίως με εύφλεκτες, παρουσιάζουν ισχυρή εξώθερμη αντίδραση.  Συτηρούν τη φλόγα.

Σύμβολο: μία φλόγα πάνω από ένα κύκλο.  Ένδειξη: οξειδωτικό

Εξαιρετικά εύφλεκτες είναι οι ουσίες με σημείο ανάφλεξης κατώτερο των 0⁰C και σημείο βρασμού κατώτερο ή ίσο των 35⁰C

Σύμβολο: μία φλόγα.  Ένδειξη: εξαιρετικά εύφλεκτο (extremely flammable)

Πολύ εύφλεκτες είναι ουσίες:

που μπορούν να θερμανθούν και τελικά να αναφλεγούν στον αέρα σε συνηθισμένη θερμοκρασία χωρίς προσφορά ενέργειας.

σε στερεή κατάσταση, που μπορούν να αναφλεγούν εύκολα μετά από σύντομη επίδραση πηγής ανάφλεξης που συνεχίζουν να καίγονται ή να καταναλίσκονται και μετά από την απομάκρυνση της πηγής ανάφλεξης.

σε υγρή κατάσταση, το σημείο ανάφλεξης των οποίων είναι κατώτερο από τους 21⁰C

σε αέρια κατάσταση, που είναι εύφλεκτες στον αέρα με συνήθη πίεση

οι οποίες, σε επαφή με το νερό ή με την υγρασία του αέρα, παράγουν αέρια εύκολα αναφλέξιμα και σε επικίνδυνες ποσότητες

Σύμβολο: μία φλόγα.    Ένδειξη: πολύ εύφλεκτο (highly flammable)

Εύφλεκτες είναι ουσίες υγρές ή των οποίων το σημείο ανάφλεξης είναι ίσο ή ανώτερο από τους 21⁰C και ίσο ή κατώτερο από τους 55⁰C

Σύμβολο: μία φλόγα.    Ένδειξη: εύφλεκτο (flammable)

Στην Ελλάδα αρμόδια αρχή για την κατάταξη, συσκευασία, επισήμανση των χημικών ουσιών είναι το Γενικό Χημείο του Κράτους, που έχει εκδώσει σχετικά Π.Δ./ματα σε εφαρμογή αναλόγων οδηγιών της ΕΕ.  Τα διατάγματα αυτά είναι:

Το 329/83 (Φ.Ε.Κ. 118/Α/8-9-93) που αφορά τις επικίνδυνες ουσίες (ταξινόμηση, συσκευασία, επισήμανση)

Το 454/83 (Φ.Ε.Κ. 171/Α/21-11-83) που αφορά τους διαλύτες, και

Το 522/83 (Φ.Ε.Κ. 200/Α/31-12-83) που αφορά παρασκευάσματα (χρώματα, τυπογραφικά μελάνια, βερνίκια κ.ά)

Η αναγνώριση των χημικών ουσιών αποτελεί τον πιό σημαντικό παράγοντα όταν ασχολείται κανείς με τέτοια υλικά ή όταν αυτά εμπλέκονται σε κάποιο συμβάν.  Η δυνατότητα αυτή αρχικά επιτυγχάνεται μέσω των ειδικών ενδεικτικών πινακίδων οι οποίες τοποθετούνται στη συσκευασία του υλικού, στο μέσο μεταφοράς,  και στο χώρο αποθήκευσής τους.

 

Χημικές ουσίες με χαμηλό σημείο ανάφλεξης

 

Σύστημα Ενδεικτικών Πινακίδων και Σημάτων

UN - Αριθμός εξακρίβωσης Επικινδύνων Υλικών

NFPA - Σύστημα εξακρίβωσης Επικινδύνων Υλικών

Ευρωπαϊκό σύστημα (Ν^ο. ΕΕ):  ADR  (Oδικές Μεταφορές), IMCO (Θαλάσσιες Μεταφορές),  RID    (Σιδηροδρομικές Μεταφορές), IATA  (Αεροπορικές Μεταφορές)

 Πριν από κάθε δραστηριότητα, μεταφορά, σχεδιασμό βιομηχανικών εγκαταστάσεων, αποθήκευση σχετική με επικίνδυνα υλικά πρέπει να είναι γνωστά εκτός από την ταυτότητα του υλικού και τα κάτωθι χαρακτηριστικά του:

 

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΥΛΙΚΩΝ

ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΛΕΞΗΣ:                                   Η χαμηλότερη θερμοκρασία στην οποία ένα  υγρό υπό κανονική ατμοσφαιρική πίεση σχηματίζει αρκετούς ατμούς ώστε το μίγμα με τον αέρα να γίνεται εύφλεκτο και με την παρουσία εναύσματος να δημιουργεί φλόγα.

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΑΥΤΑΝΑΦΛΕΞΗΣ:                  Η χαμηλότερη θερμοκρασία στην οποία ένα εύφλεκτο αέριο ή αέριο μίγμα θα ανάψει χωρίς την παρουσία φλόγας ή σπινθήρα.

ΟΡΙΑ ΕΚΡΗΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ:                               Όρια μέσα στα οποία η περιεκτικότητα του αέρα σε εύφλεκτα στοιχεία υπό μορφή αερίων σχηματίζει μίγμα εκρηκτικό.

ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΑΕΡΙΩΝ:                                    Δείχνει κατά πόσον το συγκεκριμένο αέριο είναι ελαφρύτερο ή βαρύτερο του αέρα.

ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΥΓΡΩΝ:                                     Δείχνει κατά πόσο το συγκεκριμένο υγρό είναι ελαφρύτερο ή βαρύτερο του νερού.

ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΣ:                                                 Δείχνει κατά πόσο το υλικό είναι ευδιάλυτο στο νερό ή όχι και άν παρουσία νερού μπορεί να προκληθεί βίαιη αντίδραση.

ΣΗΜΕΙΟ ΑΠΟΣΥΝΘΕΣΗΣ:                               Η θερμοκρασία κατά την οποία το υλικό μπορεί να αποσυντεθεί σε επικίνδυνα αέρια

 

Στους χώρους εργασίας όπου χρησιμοποιούνται επικίνδυνα υλικά και κατά τη μεταφορά τους, τόσον οι εργαζόμενοι όσο και τα μέλη πυροσβεστικών ομάδων πρέπει όχι μόνο να γνωρίζουν το βαθμό επικινδυνότητας αυτών αλλά και να είναι προετοιμασμένοι (κυρίως οι πυροσβέστες) να αντιμετωπίσουν με τον ασφαλέστερο τρόπο τυχόν συμβάντα που μπορεί να προκληθούν.

Σημειωτέον ότι η συμπεριφορά των επικινδύνων υλικών σε περιπτώσεις «έκτακτης ανάγκης» διαφέρει κάθε φορά από περίπτωση σε περίπτωση. 

 

Φράσεις Ειδικών Κινδύνων (ΦΡΑΣΕΙΣ R)

Φράσεις Ασφαλούς Χρήσης (ΦΡΑΣΕΙΣ S)