ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2022-2023
AΠP 501 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΛΙΘΟΥ ΕΩΣ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ
Πέμπτη 12.00-15.00 Αμφιθέατρο Σ. Δάκαρη
(Παραδόσεις από 6 Οκτωβρίου 2022 έως 12 Ιανουαρίου 2023)
Το μάθημα προσφέρει βασικές γνώσεις για τον κλάδο της Προϊστορικής Αρχαιολογίας. Παρουσιάζονται συνοπτικά οι επιστημονικοί στόχοι του κλάδου, οι μέθοδοι και τεχνικές της ερευνάς πεδίου, οι εργαστηριακές αναλύσεις στις οποίες υποβάλλονται τα προϊστορικά ευρήματα και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την χρονολόγησή τους και την ταύτιση των τρόπων κατασκευής τους. Τονίζεται ο διεπιστημονικός χαρακτήρας της προϊστορικής αρχαιολογίας και η εξάρτησή της από επικουρικούς κλάδους, όπως η γεωμορφολογία, η φυσική ανθρωπολογία, η ταφονομία ή η παλυνολογία. Παρουσιάζεται επίσης η διαδοχή των πολιτισμών στην Ηπειρωτική Ελλάδα και στον Αιγαιακό χώρο κατά την Εποχή του Λίθου και την Εποχή του Χαλκού. Στόχος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με βασικές έννοιες (ορολογία), με το χρονολογικό-πολιτισμικό πλαίσιο του προϊστορικού Αιγαίου, με τις πρακτικές που ακολουθεί η σύγχρονη Προϊστορική Αρχαιολογία καθώς και η κατανόηση των διαφορών της από γειτονικούς κλάδους, όπως η αρχαιολογία της ιστορικής περιόδου και η ιστορία.
Προαιρετική εργασία και παρουσίασή της στο μάθημα.
Ο τελικός βαθμός βασίζεται σε γραπτή εξέταση.
Χρ. Ντούμας, Περίγραμμα Προϊστορικής Αρχαιολογίας - Πανεπιστημιακές Σημειώσεις, ΕΚΠΑ, 1997
Ι. Παππάς, "Μέθοδοι χρονολόγησης"
Α. Ντάρλας, "O ελλαδικός χώρος κατά την Παλαιολιθική εποχή"
Η Παλαιολιθική στην Ελλάδα (υλικό από το μάθημα)
Η Νεολιθική στην Ελλάδα (υλικό από το μάθημα)
Το πείραμα του νεολιθικού καμινιού (υλικό από το μάθημα / http://users.uoi.gr/gramisar/prosopiko/vlaxopoulos/activity.htm#uoi)
Προτεινόμενα ζητήματα για τη μελέτη στο μάθημα
ΑΠΡ 530 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ MYKHNΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
(http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=752)
Πέμπτη 18.00-21.00 Αίθουσα Σεμιναρίων τομέα Αρχαιολογίας
(Παραδόσεις από 20 Οκτωβρίου 2022 έως 12 Ιανουαρίου 2023)
Το μάθημα εξετάζει τον πολιτισμό των Μυκηναίων, των ελληνόφωνων πληθυσμών του νότιου ελλαδικού κορμού, οι οποίοι, από τον 17ο αι. π.Χ. τουλάχιστον, και με παλαιότερα ηγεμονικά κέντρα στην Αργολίδα και τη Μεσσηνία, διαμορφώνουν σταδιακά μία ευρύτατη επικράτεια ομοιογενούς πολιτισμού. Τα μαθήματα θα εξετάσουν την ανάδυση αυτής της ελλαδικής «αυτοκρατορίας» και θα παρακολουθήσουν την εξάπλωσή της στο Αιγαίο μέσα από τα κατάλοιπα των οχυρωμένων ακροπόλεων, την τοπογραφία των οικισμών, την αρχιτεκτονική των δημόσιων έργων και των ταφικών μνημείων, τις τέχνες, το εμπόριο και τη γραφή.
Από την περίοδο των ανασκαφών του Ε. Σλήμαν και του Χρ. Τσούντα έως την αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β γραφής και τη σύγχρονη διεπιστημονική προσέγγιση παλαιών και νέων δεδομένων, η Μυκηναϊκή Αρχαιολογία αποτελεί ορόσημο της μετάβασης από την αιγαιακή προϊστορία στους πρώιμους ελληνικούς χρόνους.
Προαιρετική εργασία και παρουσίασή της στο μάθημα.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία μαθήματος
Βοηθητικό υλικό για τη μελέτη του μαθήματος (Ενδεικτικές εικόνες από τα μαθήματα, μέρος Α, μέρος Β, μέρος Γ, μέρος Δ, μέρος Ε)
Ώρες συνεργασίας (Χειμερινό εξάμηνο 2022-23) : Πέμπτη 11.00-12.00, 17.00-18.00
AΠP 505 ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΚΑΙ Η ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ 2η ΧΙΛΙΕΤΙΑ π.Χ.
Στο μάθημα γίνεται επισκόπηση των πολιτισμών του Αιγαιακού χώρου, με αναφορές στις σχέσεις με τους άλλους πολιτισμούς και στις ευρύτερες εξελίξεις στη Μεσόγειο κατά τη 2η χιλιετία π.Χ. Εξετάζονται ζητήματα ιστορικής γεωγραφίας, πολιτιστικών δομών, γραφής, διοίκησης και εμπορίου, και αναλύεται η μορφή και η έκταση των επαφών μεταξύ των ανακτορικών πολιτισμών του Αιγαίου και του ευρύτερου χώρου της Κεντρικής και Ανατολικής Μεσογείου.
Προαιρετική εργασία και παρουσίασή της στο μάθημα.
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία Μαθήματος
Εικόνες Του Μαθήματος (εδώ)
Τζ. Σουέρεφ, "Η Κύπρος κατά τη 2η χιλιετία π.Χ."
ΑΠΡ 579 ΝΗΣΙΩΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΗΣ 2ης ΧΙΛΙΕΤΙΑΣ
Το μάθημα προσφέρεται σε φοιτητές που έχουν λάβει βασικές γνώσεις στους πολιτισμούς του Αιγαίου της Εποχής του Χαλκού και επιχειρεί τη γνωριμία τους με τα νησιά του Αιγαίου και τον πολιτισμό τους κατά την 3η και -κυρίως- κατά τη 2η χιλιετία π.Χ., οπότε και στα περισσότερα από αυτά αναπτύχθηκαν σημαντικά πρωτο-αστικά κέντρα. Με βασικά παραδείγματα το Παλαμάρι στη Σκύρο, την Κολώνα στην Αίγινα, την Αγία Ειρήνη στην Κέα, τη Φυλακωπή στη Μήλο, το Ακρωτήρι στη Θήρα και την Ιαλυσό στη Ρόδο, το μάθημα συζητεί έννοιες, όπως "νησιωτικότητα", "κυκλαδικό υπόβαθρο", "ανακτορικοί πολιτισμοί", "εκμινωισμός" και "εκμυκηναϊσμός" στους πολιτιστικούς ορίζοντες των νησιών, επιδιώκοντας την καλύτερη κατανόηση της σχέσης τους με την ηπειρωτική χώρα, την Κρήτη και την Ανατολική Μεσόγειο κατά τη Μέση και Ύστερη Εποχή του Χαλκού.
Το μάθημα αποτελεί την αφορμή οι φοιτητές να εμβαθύνουν στην ειδική βιβλιογραφία της Αιγαιακής προϊστορίας. Προαιρετικά μπορούν να αναλάβουν και να συνθέσουν εργασίες επάνω σε πρωτότυπα θέματα και καίρια ερωτήματα της έρευνας.
Οι εργασίες παρουσιάζονται στο μάθημα
Υλικό βιβλιογραφίας για το μάθημα
Βοηθητικό εικονογραφικό υλικό για το μάθημα
Ενότητα 1: Tο υπόβαθρο της 3ης χιλιετίας π.Χ. - 1, 2, 3
Ώρες συνεργασίας (Εαρινό εξάμηνο 2022-23): Τετάρτη 17.00-18.00, Πέμπτη 18.00-19.00