AΠP 578 ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΠΡIΝ ΑΠΟ ΤΗ 2η ΧΙΛΙΕΤΙΑ π.Χ.
Ενότητες και βιβλιογραφία του μαθήματος
Μαθήματα 1-5: Περιοδολόγηση της Προϊστορικής Αρχαιολογίας - Η Παλαιολιθική περίοδος στην Ελλάδα - Πρόσφατες Έρευνες
• Α. Ντάρλας, "O ελλαδικός χώρος κατά την Παλαιολιθική εποχή"
• Αθανασίου, Αθ. – Κυπαρίσση-Αποστολίκα, Ν., «Στερεά Ελλάδα και Εύβοια. Γεωλογία – Παλαιοντολογία – Σπηλαιοπεριβάλλον», στο Α. Βλαχόπουλος (επιμ.), Αρχαιολογία – Εύβοια και Στερεά Ελλάδα, Εκδόσεις Μέλισσα, 2008, 18-41
• Κ. Χαρβάτη, "Η εμφάνιση του ανθρώπου" και Α. Ντάρλας,"Παλαιολιθική περίοδος" στο Α. Βλαχόπουλος (επιμ.), Αρχαιολογία – Πελοπόννησος, Εκδόσεις Μέλισσα, 2012, σελ. 18-21, 22-25
• N. Ευστρατίου, Δ. Κυριάκου, «Στα ίχνη των τελευταίων κυνηγών και τροφοσυλλεκτών της νοτιοανατολικής Μεσογείου», Ανάσκαμμα 05, 2011, 53-74
• Ευγ. Αδάμ, "Κοκκινόπηλος. Η ιστορία μιας προϊστορικής θέσης μέσα από αρχαιολογικά και προσωπικά τεκμήρια", στο Στ. Μαμαλούκος - Γ. Ρήγινος (επιμ.), Λάκκα Σουλίου ΙΙ, 2013, 43-56
• V. Tourloukis, P. Karkanas, "The Middle Pleistocene archaeological record of Greece and the role of the Aegeanin hominin dispersals: new data and interpretations", Quaternary Science Reviews 43 (2012), 1-15
• Α. Sampson, "An extended Mesolithic Settlement in Naxos", Mediterranean Archaeology and Archaeometry 16, No 1 (2016), 269-271
• Carter, T., Contreras, D.A., Doyle, S., Mihailovic, D.D., and Skarpelis, N., "Early Holocene interaction in the Aegean Islands: Mesolithic chert exploitation at Stelida (Naxos, Greece) in context", στο M. Ghilardi (επιμ.), Geoarcheologie des Iles de Mediterrane. CNRS editions, Paris, 2016, 275-286. (εργασία Ντ. Κούκουνα)
• Ν. Κυπαρίσση-Αποστολίκα, Σπήλαιο Θεόπετρας (1o μέρος, 2ο μέρος, 3ο μέρος)
• Α. Ντάρλας, "Εμφάνιση του Ανθρώπου", στο Α. Βλαχόπουλος (επιμ.), Αρχαιολογία. Μακεδονία και Θράκη, 2017, 24-27
• Α. Ντάρλας, "Αναζητώντας την ταυτότητα και τη σπουδαιότητα του σπηλαίου Πετραλώνων για την ελληνική και ευρωπαϊκή Προϊστορία", Εκατό χρόνια έρευνας στην Προϊστορική Μακεδονία, 1912-2012. Πρακτικά διεθνούς συνεδρίου, 2014, 195-204
• Α. Ντάρλας, "Η παλαιολιθική εποχή στη νότια Πελοπόννησο: Είκοσι χρόνια έρευνας στη χερσόνησο της Μάνης", Το Αρχαιολογικό Έργο στην Πελοπόννησο 1, 2018, 9-15
• K. Harvati et al. "Apidima Cave fossils provide earliest evidence of Homo sapiens in Eurasia", Nature 571 (2019), 500–504
• V.Tourloukis, K. Harvati, "The Palaeolithic record of Greece: A synthesis of the evidence and a research agenda for the future", Quaternary International xxx (2017), 1-18
• Α. Ντάρλας, "Και αυτά Αρχαία είναι… Το ζήτημα της έρευνας, προστασίας και ανάδειξης των παλαιολιθικών καταλοίπων στη χώρα μας", Δημοσιεύματα της Ένωσης Αρχαιολόγων Ελλάδας «ΗΩΣ», αρ. 1, 2014, 9-17
• Ιστότοπος του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού
• Ν. Ευστρατίου, "Η πρώιμη προϊστορία της Κύπρου: αναζητήσεις και προκλήσεις" στο Ν. Παπαδημητρίου - Μ. Τόλη (επιμ.), Αρχαία Κύπρος. Πρόσφατες εξελίξεις στην αρχαιολογία της ανατολικής Μεσογείου, Αθήνα 2017, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, σσ. 17-41
Μαθήματα 6-10: Η Νεολιθική περίοδος στην Ελλάδα - Πρόσφατες έρευνες
• Ν. Παπαδημητρίου - Ζ. Τσιρτσώνη (επιμ.), Η Ελλάδα στο ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο των Βαλκανίων κατά την 5η και 4η χιλιετία π.Χ., Αθήνα 2010.
• P. Halstead, "Neolithic Greece beyond the Village", στο Κ. Σουέρεφ κ.ά. (επιμ.), Σπείρα. Επιστημονική συνάντηση προς τιμήν της Αγγέλικας Ντούζουγλη και του Κωνσταντίνου Ζάχου, Αθήνα 2017, 39-47.
• Κ. Μαντέλη, "Τα ειδώλια ως ολογράμματα αισθητικής του νεολιθικού πολιτισμού στην Ελλάδα: Η απόδοση της ανθρώπινης μορφής", στο M. Λαγογιάννη-Γεωργακαράκου (επιμ.), Οι αμέτρητες όψεις του ωραίου στην αρχαία τέχνη, Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο 2018, 321-331.
• Μ. Σοφρωνίδου, "Ο προϊστορικός λιμναίος οικισμός Δισπηλιού Καστοριάς. Μια πρώτη εισαγωγή", Ανάσκαμμα 1, 2008, 9-26.
• Ανάσκαμμα 1, 2008 (τεύχος αφιερωμένο στο Δισπηλιό)
• Β. Αδρύμη-Σισμάνη, "Αγρότες και ψαράδες: «Παρά καλλίναον βοιβίαν λίμναν»", Ανάσκαμμα 6, 2013, 49-62.
• Ε. Κεφαλίδου, Ε. Γαβριλάκη, Ν. Λιάρος, "Η νεολιθική κεραμική μέσα από τη σύγχρονη εμπειρία: μια απόπειρα πολυδιάστατης προσέγγισης με εκπαιδευτικό και πειραματικό χαρακτήρα", ΑΕΜΘ 25, 2011, 577-586.
• Γ. Τουφεξής, "Ο προϊστορικός οικισμός στην Παλιόσκαλα Αγιάς", ΥΠΠΟΑ - ΙΕ' ΕΠΚΑ, Λάρισα 2014
Η Νεολιθική στην Ελλάδα (υλικό από το μάθημα)
Μαθήματα 11-13: Η Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (3η χιλιετία π. Χ.)
• Τρωάδα και Βορειοανατολικό Αιγαίο (Πολιόχνη, Θερμή, Ηραίο)
• Πρωτο-Κυκλαδικός πολιτισμός (Καστρί Σύρου, Πανορμος Νάξου, Σκάρκος Ίου, Κυκλαδικές Νεκροπόλεις), Σποράδες (Παλαμάρι Σκύρoυ), Εύβοια (Μάνικα), Νησιά Αργοσαρωνικού (Κολώνα)
• Πρωτο-Ελλαδικός πολιτισμός (Λέρνα, Τίρυνθα, Θήβα, Νυδρί Λευκάδας: κείμενο, παρουσίαση)
Περίγραμμα Προϊστορικής Αρχαιολογίας - Πανεπιστημιακές Σημειώσεις Χρ. Ντούμα (ΕΚΠΑ, 1997)